Mitingler, toplantılar, paneller, konferanslar, tartışma programları, afişler, pankartlar, müzikler ve bildirilerle referandum havasına girmeye başladık.

Siyasi kadrolar düzeyinde karşılıklı tartışma programları yerine taraflar tek tek programlara çıkarak kendilerince EVET-HAYIR gerekçelerini anlatıyorlar.

AK Parti broşür çalışmalarını tamamladı.

CHP’ nin çıkardığı iki el ilanı dışında yeni broşür çalışması sürüyor.

Taraflar maddeleri anlatırken farklı noktalara dikkati çekiyorlar.

Öyle anlaşılıyor ki maddeleri dikkatle okumak gerekiyor.

Ancak bazı maddeleri sadece okumak da yetmiyor.

Çünkü o maddelerin nerelere uzanabileceğini bilmek için uzmanları dinlemek lazım.

***

Anayasanın değiştirilmek istenen madde sayısı 60’ı geçse de kamuoyu 18 başlıkta toplanan maddeleri biliyor.

Bu 18 maddeyi hassas noktalarıyla anlaşılabilir hale getirmeye çalıştım.

İlk 10 maddeyi bugün, diğer 8 maddeyi bir sonraki yazıda buraya taşıyacağım.

***

 MADDE 1: Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 9 uncu maddesine “bağımsız” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve tarafsız” ibaresi eklenmiştir.

EVET; Yargı bağımsız ve tarafsız olacak.

HAYIR; Diğer maddelerde bağımsızlık ve tarafsızlık kalkıyor, Yargı tek adama bağlanıyor. Amaç göz boyamak.

MADDE 2: Kanunun 75 inci maddesinde yer alan “beşyüzelli” ibaresi “altıyüz” şeklinde değiştirilmiştir.

EVET; Türkiye Büyük Millet Meclisi ve demokrasi güçlendiriliyor.

HAYIR; Diğer maddelerde Türkiye Büyük Mille Meclisi göstermelik hale getiriliyor, amaç göz boyamak.

MADDE 3: Kanunun 76 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Yirmibeş” ibaresi “Onsekiz” şeklinde, ikinci fıkrasında yer alan “yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar,” ibaresi “askerlikle ilişiği olanlar” şeklinde değiştirilmiştir.

EVET;18 Yaşındaki gençler milletvekili olabilecek. Askerlik sorun olmayacak. Gençlerimiz geleceğimiz

HAYIR;18 Yaş öğrenim yaşıdır. Halkın çocuklarını değil kendi çocuklarını düşünüyorlar. 7 milyon genç seçmenden oy almaya çalışıyorlar.

MADDE 4: Kanunun 77 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir; “Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır. Cumhurbaşkanlığı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde ikinci oylama yapılır.”

EVET; Güçlü iktidar, daima istikrar.

HAYIR; Vatandaşın 5 yıl sesini çıkartamayacağı düzenlemeleri yapıyorlar.

MADDE 5: Kanunun 87 nci maddesindeki Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri arasından; “Bakanlar Kurulunu ve bakanları denetlemek; Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek” bölümü çıkartılıyor.

EVET; Milletin seçimi, milletin iktidarı. Güvenoyu ve gensoru uygulaması kalkıyor. Millet iradesi doğrudan hükümete yansıyor.

HAYIR; Milli iradenin yüzde yüze yakınını temsil eden TBMM, Cumhurbaşkanının atayacağı ve milletin seçmediği Bakanları ve Hükümeti denetleyemeyecek. Milli iradenin neredeyse tamamını temsil eden TBMM izin vermeden kanun hükmünde kararname çıkartılabilecek.

MADDE 6: Kanunun 98 inci maddesinde; Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin soru ve gensoru hakkı kaldırılıyor. Yazılı soruyla bilgi edinme hakkı veriliyor.

“Soru, Bakanlar Kurulu adına, sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere Başbakan veya bakanlardan bilgi istemekten ibarettir.” Bölümü çıkartılıyor.

“Meclis soruşturması, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında 106 ncı maddenin beşinci, altıncı ve yedinci fıkraları uyarınca yapılan soruşturmadan ibarettir. Yazılı soru; yazılı olarak en geç onbeş gün içinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir.” bölümü ekleniyor.

EVET; Güç millette, denetim mecliste. Yeni usuller iç tüzükle düzenleniyor.

HAYIR; Milli iradeyi oluşturan TBMM’nin, yürütmenin başı olan Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu ile Cumhurbaşkanı yardımcılarını soru ve gensoru ile denetlemesi, hesap sorması engelleniyor. Soruşturma açmak diğer maddelerde imkansız hale getiriliyor. TBMM yani milli irade, yani halk ile yürütmenin ilişkisi kesiliyor. Bakanlar ve Cumhurbaşkanı yardımcıları sadece Cumhurbaşkanına bağımlı hale getiriliyor.

MADDE 7: Kanunun 101 inci maddesi Cumhurbaşkanı seçimlerini düzenliyor.

EVET; Bir kişi en fazla 2 defa aday olabiliyor. Cumhurbaşkanı partili olabiliyor. Milletin kararı, daima güven, daima istikrar.

HAYIR; İkinci dönem bitmeden Meclis seçim kararı alırsa 3. kez aday olabiliyor.

Cumhurbaşkanı partinin Genel Başkanı olunca Devlet parti devletine dönüşecek. Toplum ayrışacak. İl Başkanları Validen önce gelecek ya da valiler il başkanı gibi davranacak. Barış ve huzur bozulacak.

MADDE 8: Kanunun 104 üncü maddesi Cumhurbaşkanının görevlerini düzenliyor.

“Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir. Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder”

“Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir. Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler.”

“Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar. Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır.”

“Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.”

“Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz.” “Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir.”

EVET; Yetkiler birleştiriyor, Cumhurbaşkanı tek sorumlu olacak, çift başlılık olmayacak. Hükümeti Cumhurbaşkanı kuruyor. Kararlar hızlı alınacak.

HAYIR; Tek adam yönetimi oluşturuluyor. Padişahtan fazla yetkisi var. Bakanları ve sayısı belirsiz yardımcılarını tek başına seçiyor. İstediği anda görevden alabiliyor. Üst düzey bürokratları da kendisi atayıp görevden alabiliyor. Milli güvenlik politikalarını da tek adam belirliyor. Yürütme yetkisine ilişkin konularda sınırı belirsiz kararname çıkartabiliyor. Hiçbir demokratik ülkede böyle keyfi bir uygulama yok. Üstelik hesap sorulamıyor.

MADDE 9: Kanunun 105 inci maddesi Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğunu düzenliyor.

“Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir.” (301 milletvekili)

“Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir.” (360 milletvekili)

“Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilir. (400 milletvekili)

“Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı, seçim kararı alamaz.”

“Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanının görevi sona erer.”

“Cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürede işlediği iddia edilen suçlar için görevi bittikten sonra da bu madde hükmü uygulanır.”

EVET; Cumhurbaşkanı hem yetkili hem sorumlu. Cumhurbaşkanına denetim ve cezai sorumluluk geliyor.

HAYIR; Cumhurbaşkanı seçilen bir Genel Başkanın partisi de 600 milletvekilinden en az 200 ünü alabilir, muhalif 400 ü bulmak zordur. Kaldı ki Yargılamayı yapacak olan Anayasa Mahkemesi’nin 15 üyesinin 12 sini Cumhurbaşkanı belirliyor. Göstermelik bir düzenleme. Yargılanmamak için her önlem alınmış.

MADDE 10: Kanunun 106 ncı maddesi, Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekâlet ve bakanların durumunu düzenliyor.

“Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir.

Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, kırkbeş gün içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılır.

Yenisi seçilene kadar Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanlığına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.

Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, Cumhurbaşkanına karşı sorumludur. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleriyle ilgili suç işledikleri iddiasıyla soruşturma açılırsa 9. Maddedeki kurallar uygulanıyor.

Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakanın görevi sona erer.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, görevleriyle ilgili olmayan suçlarda yasama dokunulmazlığına ilişkin hükümlerden yararlanır.

Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir.”

EVET; Etkin yasama etkin yönetim. Yardımcıları ve bakanlar da cezai sorumluluk taşıyor.

HAYIR; Yardımcı sayısı sınırsız. Yardımcılarda, yaş ve eğitim gibi Cumhurbaşkanı olma vasıfları aranmıyor, ancak vekaleten onun görevlerini yapabiliyorlar. Bakan ve Cumhurbaşkanı yardımcısı olan milletvekili istifa etmek zorunda ve halkla ilişkileri yok. TBMM onları denetleyemiyor, sadece Cumhurbaşkanına karşı sorumlular. 9.maddedeki kurallara göre hesap vermeleri çok zor. Yürütme, yani Hükümet, Milli iradenin hemen hemen tamamını temsil eden TBMM yerine yüzde 50’nin biraz üzerindeki bir oyla seçilen Cumhurbaşkanına bağımlı.