Kömürüyle, demir çelikleriyle, deniz, hava ve demiryolu ağları ile Türkiye’nin bir zamanlar en gözde ve Türkiye’nin sanayisine yön veren, katkı sunan Zonguldak, 1991 Büyük madenci yürüyüşü ile başlayan gerileme süreci 5 Nisan 1994 kararlarıyla da hızla eridi.

Hem nüfus, hem de ekonomik bakımdan zayıflatıldı Zonguldak.

Bir zamanlar Türkiye’nin dört bir yanından göç alan Zonguldak, son 20 yıl da göç vererek, küçük bir ilçe konumuna düşürüldü.

Dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz Bartın’ı (1991), Tunsu Çiller de (1995) Karabük’ü il yaparak bağrımızdan iki ili kopardı.

Nüfusu ve ekonomisi hızla gerileyen Zonguldak 3 Kasım 2002’de yapılan genel seçimlerde AK Parti ve Recep Tayyip Erdoğan’a destek vererek, Zonguldak’tan 3 milletvekili çıkarmasına vesile oldu ve bu destek 3 dönem devam etti.

Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan her Zonguldak’a gelişinde “yatırımlardan” söz etti. Ayrıca, “Zonguldak’ı enerji üssü” yapacakları konusunda sözleri dün gibi hafızalarda.

Başbakan Erdoğan 3 Temmuz 2007’deki Madenci Anıtı’ndaki konuşmasında, “Batı Karadeniz, santrallerle, taş kömürü, doğal gaz, metan gazı rezervleriyle Bakü-Ceyhan'dan daha büyük bir endüstri merkezi, inşallah daha büyük bir enerji üssü haline gelecek.” demişti.

Başbakan Erdoğan bu sözleri söylerken, Zonguldaklılar olarak “sabır” ve “sükunetle” bekledik. Gelişmeleri takip ettik.

Son 8 yılda görüldü ki, Eren Enerji dışında her hangi bir yatırımcı bölgeye enerji ile ilgili yatırım yapmadı. Çates özelleştirilip Elsan’a satıldı.

Bu her iki enerji kurumu bacalarından saçan kül ve dumanla çevremizi olumsuz etkilediği gibi insan sağlığını da etkiler oldu.

Dönelim o dönemin Başbakanı Erdoğan’ın o günkü konuşmalarına, Recep Tayyip Erdoğan, ”Zonguldak enerji üssü olacak” derken, kullanılacak kömür konusunda açıkça bir şey söylememişti. “Yerli mi? İthal mi” olacaktı.

Enerji üretimi yapan Çates ve Eren enerji kullandığı kömürün büyük bir kısmını ithal kömürden karşılar oldu. Zonguldak kömürünü kullansalar da yeterli olmadı.

Zonguldak enerji üssü olmadı, “ithal kömür üssü” oldu.

* * *
Zonguldak’a gemilerle Sibirya’dan, Afrika’dan ithal kömür getiriliyor, limanda depolanıyor, vagonlarla Kardemir ve çeşitli enerji kurumlarına naklediliyor.

Kömürün anavatanına, ithal kömür getiriliyor kimse de buna ses çıkarmıyordu.

TTK dışında kömür üretimi yapan özel madencilik sektörü ithal kömüre olan bağımlılık ve sektörde yaşanan krizi aşamadığı gibi, SSK, vergi gibi maliyetlerin yanı sıra son yapılan düzenleme ile bir işçiye iki asgari ücret tutarında maaş, haftada 2 gün izin yasası yürürlüğe girmesi özel sektör madenciliğine vurulan son darbe olmuştu.

Seçim öncesi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız özel sektörün üzerindeki mali yükü azaltmak adına çalışmalar yapıldığını, vergi ve SSK gibi konularda iyileştirmeler yapıldığını “müjde” olarak gazete manşetlerine ve televizyonlarda birinci haber olarak lanse ettirmişlerdi.

Özel kömür işletmeleri ekonomik krizden kurtulamamış, “istemeseler de” çareyi işçi çıkarmakla bulma yönüne gittiler haklı olarak. Kendilerine verilen sözler tutulmamıştı çünkü.

Hani nerde “Zonguldak enerji üssü olacak” diyenler. Nerede verdikleri sözler.

* * *
Çates özelleştirildi, Denizlili Elsan firması aldı. Elsan 650 megawatlık yeni bir santral kurma girişimi bölge halkı tarafından geçtiğimiz Cumartesi günü sert tepki ile karşılanmıştı.

Elsan ve Eren Enerji firmaları ek termik santral kurma girişiminin yanında, “ithal kömür” yerine “Zonguldak kömürü” kullanacağına dair “söz verselerdi” bu kadar fazla tepki olur muydu? Bu tartışılır.

Bence Elsan da, Eren de ithal kömür yerine Zonguldak kömürü kullanmalı ki, bu hem bölgeye istihdam olarak katkı sağlasın, hem de ekonomik olarak katma değer sağlasın.

Çatalağzı ve Muslu’ya ek bir santral kurulacak ise bunun bölge insanına ve çevreye zararı ve katkısı da çok ince nüans farklarıyla düşünülmelidir.

 * * *
Fakat görünen o ki, ne Çates, ne de Eren Enerji çevre ve insan sağlığı konusunda araştırma yapmadan bacalarından çıkan “ithal dumanlar” yüzünden Zonguldak ve bölgemizde kanser olan ve kanser olma riski taşıyan insanların yoğunluğundan bihaber sanırım.

Bülent Ecevit Üniversitesi ve Ankara’daki hastanelerin onkoloji servislerinde Zonguldaklı olup kanser olan onlarca insan olduğu biliniyor.
Zonguldak Valiliği ve Bülent Ecevit Üniversitesi başta olmak üzere ilgili kurumlar Zonguldak’ta artan kanser vakalarıyla ilgili geniş çaplı bir araştırma yapmalılar. Kanserin oluşumu, kanserin türleri ve Zonguldak’ta son yıllarda artan kanser hastalıkları konusunda geniş çaplı teknik bir araştırma yapmaları gerekir diye düşünüyorum.